Nhớ hồi còn nhỏ, mỗi lần anh em chúng tôi phụng phịu níu áo bà ngoại: “Ngoại ơi, cá đuối đường”, thì chậm nhất là chiều hôm đó, trong bữa cơm thế nào cũng có món khô cá đuối chiên với đường thơm phức.

Món cá đuối tuổi thơ, chẳng cần phải nghĩ ngợi lâu, chắc chắn là một trong những thực phẩm rẻ và dễ mua nhất ở chợ quê. Bà hay mẹ thường mua trữ sẵn vài miếng khô cá đuối, nên trong trí nhớ chúng tôi hễ nghĩ về cá đuối thì y như rằng chỉ nhớ tới món khô. Còn những món chế biến từ cá đuối tươi thì được ăn về sau này, khi đã rời ngôi làng gần biển từ lâu lắm.

Khô cá đuối “tơ” - với trọng lượng vừa, đem hơ qua bếp than một hồi sẽ tỏa ra mùi thơm phức. Hồi đó nhà tôi có ông bà ngoại đã già, thêm mấy đứa trẻ con răng yếu, nên mỗi khi bà ngoại nướng khô, luôn thủ sẵn một cái chày gỗ vừa tay với một cục đá to bên cạnh. Cục đá đó, chuyên dùng vào việc “dần” cho mềm các loại khô cá, mực sau khi nướng; “dần” xong đem cất đi ngay, thành thử lâu ngày nó cũng thoang thoảng mùi của một miếng khô!

Cá đuối nướng xong còn nóng hổi, bà ngoại xé từng miếng nhỏ vừa ăn, để như vậy chấm nước mắm ớt kèm dưa chuột ăn cơm là đã ngon nhất hạng. Đó là vào những ngày trời đổ mưa mát mẻ, bữa cơm không đòi hỏi bát canh giải nhiệt, ăn “khô khô” như vậy cũng vét sạch nồi. Nhưng bọn trẻ con thì hay hảo ngọt, thành thử bà ngoại chịu khó bắc chảo với ít mỡ lên bếp, đập dập ít tép tỏi cho vào, lại thêm mấy muỗng đường cát. Đợi một lát đường tan chảy, hơi keo lại, cho mớ cá đuối vừa xé vào. Ôi trời, tiếng xèo xèo cộng với mùi thơm nức mũi, lúc này chẳng những trẻ con mà ngay cả người lớn cũng cồn cào đói. Quanh quẩn đợi bà ngoại trút mớ cá “ngào” đường ra đĩa là bưng đặt lên mâm cơm ngay. Và cơm, với cá đuối đường...

Năm tháng trôi qua, rời làng quê vùng biển, vài lần dẫn bạn bè hay khách khứa về lại, họ đề nghị được ăn đặc sản cá đuối nấu chua. Người ở xa tới mà cũng rành rẽ gợi ý: “TP.Vũng Tàu muốn ăn lẩu chua cá đuối phải tới đường Trương Công Định”. Còn với tôi, dù quán ở đường Trương Công Định, nhà hàng dọc bãi Thùy Vân, hoặc là “xuống vựa” - từ quen thuộc của người hay ăn, ý nói những quán hải sản trên đường Trần Phú cạnh bãi Dâu - thì cũng vậy. Những người con phố biển có lẽ ai cũng nấu được món lẩu này. Cá đuối tươi cạo nhớt rửa sạch, cắt thành từng khúc vừa ăn, ướp cá với ít gia vị đơn giản như nước mắm, đường, hành, ớt trong mươi phút. Nồi nước lẩu sử dụng vị chua của me trái, bạc hà, khế... tùy theo sở thích. Đi kèm theo lẩu là bún hoặc cơm và các loại rau cũng tùy sở thích. Một chiều lộng gió biển, cùng bạn bè quây quần bên nồi lẩu, háo hức nhưng chậm rãi. Bởi thịt cá dai, kèm theo sụn cá giòn giòn, nhai chầm chậm mới cảm nhận được hết vị ngon ngọt. Húp thêm vài muỗng nước lẩu, bụng ấm lên, vậy là có thể rôm rả câu chuyện được rồi. 

Đăng Khôi