Trước đây, quê tôi trồng gạo lức nhiều lắm. Có nơi gọi gạo lức là gạo rằn, gạo đỏ. Một mùa gạo lức thường kéo dài trong 6 tháng mới được thu hoạch; sau đó mang đi xay, chỉ bỏ vỏ trấu để lại lớp vỏ cám bên ngoài nên gạo giàu đạm, chất xơ, chất sắt, kẽm, mangan, khoáng chất, vitamin...
Kể cũng lạ, từ những hạt gạo lức nhỏ xíu vậy mà chế biến được nhiều món ăn bổ dưỡng, ngon miệng. Này nhé, gạo lức nấu thành cơm có hương vị ngon ngọt đặc biệt. Cũng có thể làm bún từ gạo lức. Ngoài ra rất nhiều món ăn uống khác có thể sử dụng gạo lức làm nguyên liệu chính như nấu rượu; hoặc sử dụng cùng với đậu đỏ, đậu xanh nấu xôi ăn kèm với muối mè. Nhưng dẫu gì thì món cháo gạo lức vẫn là phổ biến nhất và được ưa chuộng cho đến giờ.
Loại gạo lức để cho ra nồi cháo ngon phải là loại lức lúa mới, hạt tròn và có màu đỏ. Khi nấu canh lửa vừa phải, kèm theo một lượng nước nóng để châm khi cạn, và canh chừng lúc gạo vừa nở bung thành hoa là nhấc xuống. Cháo gạo lức khác với các loại cháo gà, vịt..., là phải nấu đặc sệt mới ngon. Thú ăn cháo gạo lức là ăn lúc còn bốc khói thơm lừng, nếu để nguội mùi thơm nồng đặc trưng của tô cháo không còn nguyên vẹn, kèm thêm ít tiêu thật cay để vừa ăn vừa hít hà mới ngon.
Và đặc biệt cháo gạo lức ngon hơn nếu có được một đĩa dưa cải xào cùng miếng cá bống hay cá nục kho rim đặt ngay bên cạnh. Những con cá mới mua về làm sạch, ướp cùng gia vị, vài củ nghệ đã giã nhuyễn, độ chừng nửa giờ cho mẻ cá thấm đều mới bắt đầu kho rim, phải để lửa thật nhỏ cho cá chín lần thứ nhất, gia vị thấm vào rồi đổ thêm một lượng nước nhỏ vào kho tiếp đến khi nào thịt cá săn cứng là được. Còn dưa cải thì vắt sạch nước rồi cho vào chảo dầu xào lăn sơ qua, nêm ít gia vị sao cho vừa miệng.
Cháo gạo lức rất hợp với trẻ con và người ốm mới dậy, vì tính hiền lại bổ dưỡng. Những hôm thời tiết oi bức, mệt mỏi, có được tô cháo gạo lức ăn lót dạ buổi sáng thật khoan khoái dễ chịu trong người. Húp từng muỗng cháo nóng hổi, cắn một miếng cá mằn mặn, lát dưa cải chua chua tạo nên một cảm giác mặn mà, thấm thía, ăn mãi vẫn không thấy ngán.
Phan Thị Thanh Ly
>> Cháo lòng Cái Tắc >> Hấp dẫn cháo lòng