Bưởi quê tôi được nuôi dưỡng từ mạch nguồn của con sông Thu Bồn phù sa cát mịn, nên vườn bưởi nhà ai cũng tươi tốt, quả ngọt đến lạ lùng.

Đến mùa ra hoa kết trái, con ong con kiến cũng bảo nhau đến hít hà mùi thơm nồng hoa bưởi. Chừng nửa tháng sau là đã có những trái nhỏ treo lủng lẳng đan lẫn trong từng tán lá xanh.

Bưởi chín, mẹ chọn những quả ngon nhất biếu ông bà hoặc mang ra chợ bán, còn tụi con nít thỏa thuê với vị chua chua, ngọt ngọt không lẫn vào đâu được. Vị chua, thơm lừng của từng tép bưởi hầu như có sức hấp dẫn lạ kỳ đối với tuổi thơ và ngay cả với người lớn.

Tôi bắt đầu mê món trái cây này từ khi phát hiện vị chua ngọt thanh tao, phảng phất thứ mùi thơm đặc trưng và khá bình dị, không hề lẫn lộn với trái cây quả khác nơi phồn hoa đô thị. Ngoài việc tách vỏ ăn liền còn có thể làm nước ép giải khát, nấu chè hay chế biến thành món gỏi khá hấp dẫn. Món gỏi bưởi thật giản đơn. Những tép bưởi mọng nước, con tôm nhỏ xíu, điểm vào cọng rau thơm nhỏ nhỏ xinh xinh, chỉ thế thôi mà ba tôi cứ tấm tắc khen mẹ mỗi khi nhà có khách.

Món gỏi bưởi làm không khó nhưng hơi tốn công một chút và phải tinh tế trong việc nêm nếm. Bưởi chọn quả chín đều, vạt bỏ vỏ để lấy tép bưởi. Tách rời các tép bưởi và giã sẵn một chén ớt tỏi. Nước mắm thường được pha chế  với đường không quá ngọt, vì như vậy mới phù hợp với khẩu vị của người quê tôi vốn ưa cái mặn mòi chân chất. Đường ở đây chẳng qua là để giảm bớt độ chua của bưởi. Tôm rửa sạch cho vào nồi thêm một chút muối, rang tôm chín rồi lột vỏ, xé nhỏ.

Tất cả hỗn hợp tôm, bưởi, một ít tép khô trộn đều với nước mắm, nêm sao cho đúng vị chua chua, ngọt ngọt của gỏi. Để tăng cường vị thơm có thể thêm vài cọng ngò, lá ớt non, rau răm, rau húng..., đợi khi nào ăn cho vào trộn đều. Vậy là đã có một thau gỏi bưởi, mọi người trong nhà tha hồ thưởng thức món đặc sản cây nhà lá vườn. Để món ăn nhìn hấp dẫn hơn thì chọn vài con tôm xếp xung quanh đĩa gỏi.

Ngày nay, có nhiều cách trộn gỏi bưởi khác nhau: gỏi bưởi với cá, với thịt nạc hoặc mực, món nào cũng có hương vị riêng của nó. Và càng ngày, gỏi bưởi càng được chế biến phong phú, trở thành món ăn không thể thiếu trong các buổi tiệc. Nhưng cứ mỗi khi đến tháng ba, tháng tư, thấy ngoài chợ đã nhan nhản bưởi là tôi lại ước gì mình được thưởng thức món gỏi bưởi trộn tôm, tép của mẹ ngày nào...

Phan Thị Thanh Ly