Thằng Bờm có cái quạt mo Phú ông xin đổi ba bò chín trâu...

Người Việt Nam không mấy ai lại không biết bài ca dao Thằng Bờm.

Cũng như xôi vẫn thường được biết đến với nhiều loại như xôi vò, xôi xéo, xôi gấc, xôi đỗ... Cả hai đều là những thứ quen thuộc. Nhưng cái tên “xôi thằng Bờm nịnh vợ” thì lại vừa quen lại vừa lạ.

Dân gian kể rằng, nhà Bờm chỉ nuôi mỗi con gà mái tơ. Một hôm bạn đến, Bờm ta giết gà, thết rượu đãi khách. Vợ Bờm về nhà nhìn thấy trong lòng giận lắm nhưng vì nể khách của chồng nên làm mặt lạnh không nói. Khi khách ra về, Bờm ta mới đưa món xôi ra mời vợ. Bẻ đôi vắt xôi nướng, vợ Bờm thấy bên trong là nhân thịt gà. Hóa ra, Bờm chỉ đãi khách nửa con gà phần xương xẩu, phần thịt ngon làm món xôi... nịnh vợ. Nịnh kiểu Bờm thì sao vợ còn giận được?

Vì thế món này “chết tên” anh Bờm. Xôi được nấu bằng nếp quê, đó là thứ nếp hương hạt múp bóng, ngậm sữa, vo (đãi) sạch, ngâm kỹ rồi hong hoặc nấu theo cách thông thường. Trong khi chờ nếp chín, người ta chọn những con gà đồi tơ, cỡ 1 kg đã được làm sạch, ướp thật thấm gia vị, lá chanh... đem nướng nguyên con trên than hồng cho đến khi lớp da vàng rộm sem sém mùi lửa, thân bóng mỡ và thơm nức gọi mời. Việc nướng gà trên than tuy hơi kỳ công và mất khá nhiều thời gian nhưng chính điều này sẽ giúp cho miếng thịt tăng phần thơm ngọt, đậm đà.

Khi nồi nếp đã chín tới, người ta trải xôi ra rá cho thoát bớt hơi nóng. Thịt gà đã nướng chín đem xé theo từng thớ, thêm gia vị cho vừa miệng. Tùy theo số người trong gia đình hoặc thực khách mà xé gà nhiều hay ít, phần còn lại có thể dùng riêng. Tiếp đến, dùng một cái khuôn làm bằng gang cả hai mặt đều giống nhau, dàn một lớp xôi dày vừa phải, bỏ chỗ thịt gà đã xé vào giữa cho gọn, trải tiếp lên trên một lớp xôi dày như lớp dưới đáy rồi ép lại thật chặt sao cho lớp xôi phải bọc thật kín chỗ thịt gà.

Để xôi không bị cháy và thơm hơn khi nướng, trước khi dàn xôi phải thoa vào đáy khuôn một lớp mỡ gà. Đem khuôn nướng trên lửa vừa, lật trở đều tay cho đến khi lớp xôi bên trong giòn và vàng đều là được. Xôi lúc này có thể dùng ngay, nhưng muốn ngon hơn, trước khi ăn, người ta đem chiên nhanh với dầu trên chảo nóng để lớp vỏ ngoài phồng rộm vàng ươm, thơm và béo ngậy (nhà không có khuôn gang có thể ém xôi trong đĩa sâu đáy, sau đó nướng bằng chảo không dính).

Món ăn được bày ra đĩa, khi ăn, dùng muỗng tách khối xôi thơm phức, nóng hổi ra thành nhiều phần, một làn khói nhẹ nhàng bốc lên đượm mùi thơm hấp dẫn, mời gọi. Cho một miếng vào miệng, cảm nhận được sự giòn rụm của lớp vỏ bên ngoài, cái dẻo mềm của lớp nếp pha quyện vị ngọt nhẹ của nước gà được tiết ra từ phần nhân, chưa kịp trầm trồ thì bắt gặp miếng thịt gà đậm đà, ngọt lịm còn giữ nguyên mùi than hồng..., tất cả cứ quyện với nhau. Món ăn có thể ăn kèm một ít tương ớt, rau thơm cho đậm đà và lâu ngán.

Nguyễn Vũ Hạnh Chi