Táo mèo (đông y gọi là quả sơn tra) được trồng ở nhiều tỉnh vùng Tây Bắc như Yên Bái, Lào Cai, Sơn La,… Nhưng có lẽ nổi tiếng nhất, có mùi vị đặc trưng nhất là táo mèo ở Yên Bái, nơi có khí hậu mát mẻ, ở độ cao trên 1.000m. Táo mèo đã trở thành một “đặc sản” của vùng đất này.

Cây táo mèo mảnh mai nhưng sức sống rất mãnh liệt. Ảnh: Trần Thu Thủy.

Cây táo mèo mọc rải rác trên những cánh rừng, chiều cao trung bình chừng 7 - 10m, thân gỗ, tán lá rộng. Tháng 9, tháng 10 là mùa thu hoạch. Thời điểm này khắp các chợ huyện và nhiều nhất là chợ ga Yên Bái ngập tràn táo mèo. Những người dân địa phương sành ăn không tham chọn quả to, đẹp mã mà thường lựa những quả nhỏ, quả có sâu vì đây mới thực là những quả táo ngon.

Táo mèo là một loại quả đa năng, vừa là một vị thuốc quý, vừa dùng để giải khát mát và bổ trong mùa hè. Hạt và ruột có nhiều tính năng giảm béo, hạ huyết áp, an thần cân bằng sinh lý và phòng chống các biến chứng do tăng huyết áp gây ra…Chính vì vậy, táo mèo được dùng nhiều trong các vị thuốc bồi bổ tinh thần và chế thành rượu vang khai vị được nhiều người ưa thích.

Người địa phương sành ăn thường lựa những quả nhỏ, có sâu vì đây mới thực là những quả táo ngon. Ảnh: Trần Thu Thủy.

Táo mèo và đường kết hợp với nhau tạo ra một dung dịch vàng, sóng sánh như mật ong, có vị chua mát, ngọt thanh, không còn vị chát, mùi thơm nhẹ nhàng. Với những người khéo tay, quả táo mèo được chế biến ra nhiều loại thức quà như: xi rô, mứt, ô mai. Để chế biến thành ô mai, người ta đem táo sấy khô rồi nấu với đường, rồi lại sấy khô. Để món ô mai thêm đậm đà, người chế biến thường xay gừng rồi nấu cùng sẽ được một món ô mai rất ngon, vô cùng hấp dẫn dùng trong những tháng mùa đông và trong dịp tết Nguyên đán.

Quả táo mèo đem muối sổi với đường, muối và ớt cũng là một món ngon tuyệt vời, vị cay, mặn, ngọt, giòn và vương vấn mãi mùi thơm riêng có.

Ngoài ra, dân địa phương còn cắt táo mèo thành những lát mỏng, đem phơi khô, dùng để pha nước như dùng trà, rất mát.

Những bình rượu táo mèo có sức hấp dẫn lớn với du khách. Ảnh: Trần Thu Thủy.

Khách du lịch về Yên Bái cũng bị thu hút bởi những bình rượu táo mèo, có thể gọi là “mỹ tửu” của vùng sơn cước. Một loại rượu rất dân dã và độc đáo. Cách ngâm cũng đơn giản, táo mèo rửa sạch, cắt bỏ 2 đầu rồi ngâm cùng rượu nấu. Rượu táo mè có màu nâu sóng sánh và vị thơm ngọt rất đặc trưng, thực khách không thể cưỡng lại.

Còn gì tuyệt vời hơn khi bạn đến với Yên Bái, ngắm ruộng bậc thang mùa lúa chín và thưởng thức những quả táo mèo ngọt giòn, mang theo vị hơi chát, chua thanh của thứ quả kết tinh từ hương rừng, gió ngàn.

Trần Thu Thủy

Mời bạn đọc chia sẻ các món ăn ngon, lạ ở các vùng miền về doisong@vnexpress.net. Bài viết có nhuận bút.